Αντί προλόγου
Ο Βασίλης Χαραλαμπόπουλος και ο Γιάννης Κακλέας πρωτοσυνεργάστηκαν το 2001 στο «Μαγειρεύοντας με τον Έλβις». Η σχέση έγινε «δεσμός» στον «Βροχοποιό» και το 2010 ήρθε κι ο «γάμος» με τη Λυσιστράτη. Έκτοτε, η ευτυχής συνύπαρξη αποδίδει τα μέγιστα σε κάθε επίπεδο, ενώ ήδη ετοιμάζονται για το «Ημέρωμα της Στρίγγλας» του Σαίξπηρ, με την Μαρία Ναυπλιώτου, για του χρόνου, όπως δήλωσε πρόσφατα ο σκηνοθέτης. Θα μείνουμε στο παρόν και στην παράσταση που στήθηκε αρχικά για το «Παλλάς» των Αθηνών, γνώρισε τεράστια επιτυχία δύο συνεχόμενες σεζόν και περιοδεύει ήδη ανά την Ελλάδα.
Εκατόν είκοσι χρόνια μετά την «πρώτη» του έργου στη Γαλλία, θα πρέπει να πω, μετράμε δύο παγκόσμιους πολέμους, χαιρετίσαμε (με θαυμασμό περισσότερο παρά με πόνο) την ατομική βόμβα, χαιρόμαστε έως σήμερα το αεροπλάνο,το ραδιόφωνο, την τηλεόραση και πλείστα όσα αγαθά προηγμένης τεχνολογίας, μα αν ρωτήσετε έναν ταμία θεάτρου περί της τύχης του Γασκώνου «Μεγαλέξανδρου», θα σας απαντήσει: «Ο Συρανό ζει και βασιλεύει».
Πράγματι, στο αρχαίο θέατρο των Φιλίππων, όπου ήρθε στο πλαίσιο του 59ου φεστιβάλ, η πρώτη μέρα το κοίλο κατακλύστηκε από θεατρόφιλους και φαν του Βασίλη Χαραλαμπόπουλου και της Δήμητρας Ματσούκα. Όλοι μας δείξαμε αξιοθαύμαστη υπομονή μέχρι τις δέκα παρά δέκα το βράδυ, διότι τότε αποφασίστηκε να σηκωθεί η αυλαία. Αρχικά, η πλειονότητα των θεατών δυσανασχετήσαμε, επειδή το σκηνικό ήταν καμωμένο για κλειστό θέατρο. Κατόπιν προέκυψε η περιοδεία, η παραγωγή -όπως είναι φυσικό- χρησιμοποιεί το ίδιο σε όλες τις πιάτσες, οπότε την παράσταση ευχαριστήθηκαν στο έπακρον όσοι τυχεροί βρέθηκαν στο κέντρο, στην καρδιά-καρδιά του θεάτρου. Οι υπόλοιποι περιοριστήκαμε στις εικόνες που έφταναν στα μάτια μας. Αλλά, ο Συρανό-Χαραλαμπόπουλος και η θεία μουσική της Ρεμπούτσικα γρήγορα μας αποζημίωσαν. Και ακολούθησε η μέθεξη.
Το έργο
Ο εκκεντρικός Συρανό, επιφανής ιππότης του Τάγματος των Γασκόνων, σκαρώνει στιχάκια με την ίδια ευκολία που κερδίζει κι έναν αγώνα ξιφομαχίας. Η φήμη του ως γενναίου ιππότη και ποιητή είναι πολύ μεγάλη. Το ίδιο και η μύτη του! Κι αν η πρώτη τού έχει επιτρέψει να κατακτήσει το Παρίσι, η δεύτερη τον εμποδίζει να κατακτήσει εκείνη που του ’κλεψε την καρδιά, τη νεαρή εξαδέλφη του Ρωξάνη. Προκειμένου να την κάνει ευτυχισμένη, αποφασίζει να θυσιάσει τα αισθήματά του για να βοηθήσει τον αντεραστή του.
Ο Εντμόν Ροστάν δημιουργεί έναν από τους πιο δημοφιλείς ήρωες της σκηνής, μεταφέροντας στο θέατρο την ιστορία του Συρανό ντε Μπερζεράκ, ενός θρύλου της εποχής του. Ο Συρανό ντε Μπερζεράκ είναι ένα αριστουργηματικό έργο του ρομαντισμού του 19ου αιώνα, ένα σκηνικό υπερθέαμα, στο οποίο ο έρωτας και η τιμή δοκιμάζονται μέσα σε αίθουσες θεάτρων, σάλες ζαχαροπλαστείων, αυλές σπιτιών, πεδία μάχης και μοναστήρια, γεννώντας εξίσου αβίαστα και το γέλιο και τη συγκίνηση. Ο Ροστάν εμπνεύστηκε τον ήρωα από τον συγγραφέα, αλλά θα πρέπει να σημειωθεί ότι όσα αναφέρονται στο έργο δεν ανταποκρίνονται σε πραγματικά περιστατικά της ζωής του Συρανό ντε Μπερζεράκ. Πρόκειται για μία ιστορία για την ομορφιά της ψυχής που μπορεί να νικήσει κάθε εξωτερική ατέλεια.
Ο Συρανό ήταν ένας πραγματικός αναγεννησιακός άνθρωπος, τολμηρός, θαρραλέος και διανοούμενος, που αρνήθηκε να συνταχθεί με το κατεστημένο και τις εύκολες λύσεις της θρησκείας και της πολιτικής νομιμότητας, όπως ακριβώς δηλαδή και ο πολυτάλαντος θεατρικός Συρανό. Μύθος και πραγματικότητα μπλέκονται ιδανικά στον μεγαλύτερο και από τη ζωή Συρανό ντε Μπερζεράκ, όσο και αν ο κόσμος τον ξέρει πια ως τον ρομαντικό και σχεδόν Δονκιχωτικό ήρωα της παγκόσμιας δραματουργίας, που τραυματίστηκε θανάσιμα από μία πέτρα (και όχι από κούτσουρο, όπως το θέλει ο Ροστάν) και άφησε την τελευταία του πνοή το 1655, προλαβαίνοντας να κάνει, σαφώς, πολλά περισσότερα απ’ όσο θα επέτρεπε, ενδεχομένως, το νεαρότατο της ηλικίας του.
Η παράσταση
Ο Brisson λέει κάπου ότι: «ο ιδεώδης σκηνοθέτης είναι ένας οραματιστής φοδραρισμένος ποίηση και ντυμένος τεχνική». Δεν περιμέναμε, βέβαια, τη συγκριμένη παράσταση για να πεισθούμε ότι ο Κακλέας δικαιώνει και με το παραπάνω αυτό τον ορισμό. Εγώ, τουλάχιστον, δεν θυμάμαι καμία κριτική να συνοφρυώνεται σαρκαστικά για κάποια σκηνοθεσία του. Ο Γιάννης Κακλέας έχει ξεπεράσει από καιρό το στάδιο του «καινούργιου» και των πειραματισμών, γι’ αυτό και η εργασίες του μας δίνουν την εντύπωση του «οριστικού», του «τελειωμένου», που καθησυχάζει το πνεύμα και το συνδέει με το συναίσθημα. Εδώ καταπιάστηκε με κείμενο που μιλά για τη διαφορετικότητα, την ομορφιά και την ασχήμια, την καλοσύνη και την κακία, μιλά για την αυτοθυσία αλλά, κυρίως, για την αληθινή αγάπη, παρουσιάζοντας πρώτη φορά κατά την περίοδο 2013-2014 το «Συρανό ντε Μπερζεράκ», δουλεύοντας πάνω στην έξοχη, έμμετρη 15σύλλαβη ομοιοκατάληκτη μετάφραση της Λουΐζας Μητσάκου. Έχει, όμως, ένα «γερό άλογο κούρσας» και στέφεται άξιος νικητής τα τελευταία χρόνια. Τον σπουδαίο Βασίλη Χαραλαμπόπουλο.
Αυτός ο χαρισματικός ηθοποιός πραγματοποίησε έναν άθλο. Κατάφερε να συγκινήσει με την πολυσήμαντη ερμηνεία του δύο χιλιάδες κόσμο, φορώντας μία ενοχλητική μάσκα με την τεράστια μύτη, που αλλοίωνε τη φωνή του, που εμπόδιζε τα σύμφωνα να προφερθούν σωστά από τη στοματική του κοιλότητα, που δούλεψε σκληρά για να δώσει έναν χαρακτήρα πολυδιάστατο, άλλοτε κυνικός στρατιωτικός, άλλοτε πνευματώδης διανοούμενος κι άλλοτε απίστευτα τρυφερός κι ευαίσθητος άνθρωπος, μονίμως υπερκινητικός και ποτέ υπερφίαλος, ή κουραστικός.
Γενετικό ταλέντο και καλλιεργημένο μυαλό. Ευγενική ψυχή και εξαιρετικός χαρακτήρας. Όσες φορές τον άκουσα να μιλάει, ή τον διάβασα, εκστασιάστηκα από την ταπεινοφροσύνη του, την ευγένειά του, την αλήθεια του. Θεωρώ τιμή μου και το ελάχιστο μαζί του, όταν βρέθηκα μερικές φορές σε συνεντεύξεις Τύπου και ανταλλάξαμε λίγες κουβέντες. Πολύτιμη παρακαταθήκη οι ερμηνείες του για τους μελετητές του μέλλοντος πάνω στο ελληνικό δυναμικό του παγκόσμιου θεάτρου. Οτιδήποτε άλλο πέρα από τον εκπληκτικό Συρανό του Χαραλαμπόπουλου, την ταξιδιάρικη μουσική της Ευανθίας Ρεμπούτσικα, την εύστοχη, ευφρόσυνη μετάφραση της Μητσάκου και τη σκηνοθετική μπαγκέτα του Κακλέα, είναι περιττό να σχολιαστεί. Δυστυχώς, το σκηνικό του Παντελιδάκη δεν εκτιμήθηκε και το κατάπιε το αρχαίο θέατρο.
Συντελεστές
Συγγραφέας: Εντμόν Ροστάν
Σκηνοθέτης: Γιάννης Κακλέας
Δραματουργική επεξεργασία: Γιάννης Κακλέας
Μετάφραση: Λουίζα Μητσάκου
Σκηνικά: Μανώλης Παντελιδάκης
Κοστούμια: Εύα Νάθενα
Μουσική: Ευανθία Ρεμπούτσικα
Φωτισμοί: Χρήστος Τζιόγκας
Χορογραφίες: Χρήστος Παπαδόπουλος
Επιμέλεια κίνησης: Αγγελική Τρομπούκη
Σπαθογραφίες: Κωνσταντίνος Μπουμπούκης
Βοηθός σκηνοθέτη: Νουρμάλα Ήστυ
Ηθοποιοί
Βασίλης Χαραλαμπόπουλος, Δήμητρα Ματσούκα, Γιώργος Παπαγεωργίου, Κώστας Μπερικόπουλος, Ιφιγένεια Αστεριάδη, Βαγγέλης Χατζηνικολάου, Στέλιος Ξανθουδάκης, Θάνος Κοντογιώργης, Αγγελική Τρομπούκη, Στράτος Τρογκάνης, Λάμπρος Κτεναβός, Θάνος Μπίρκος, Κωστής Μπούντας, Αλέξιος Φουσέκης.
Βιολί έπαιξε η Βασιλική Μαζαράκη
ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ
