Βρισκόμαστε στο κατώφλι της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Από αυτή την Κυριακή εισερχόμαστε στο «στάδιο των αρετών» και η Εκκλησία μας καλεί να ζήσουμε την περίοδο αυτή, με νηστεία και έντονο πνευματικό αγώνα. Μέσα από το ευαγγελικό ανάγνωσμα, ο Κύριος μας παρουσιάζει τον αυθεντικό τρόπο για την τήρηση της νηστείας και για την άσκηση κάθε αρετής. Ποιος είναι αυτός ο τρόπος; Η αφάνεια. Μας καλεί ο Κύριος να νηστεύουμε και να ασκούμε την αρετή χωρίς επίδειξη, ταπεινά «εν τω κρυπτώ». Τι σημαίνει όμως να ζω «εν τω κρυπτώ»;
Ο Κύριος θέλει να εργαζόμαστε κάθε αρετή μακριά από τα βλέμματα των ανθρώπων. Όταν νηστεύεις, λέει ο Κύριος, μην επιδιώκεις να το φανερώσεις αυτό στους ανθρώπους, αλλά μόνο στον Θεό. Μην παρουσιάζεσαι δήθεν ταλαιπωρημένος από την άσκηση, για να ελκύσεις την συμπάθεια και τον θαυμασμό τους. Η αληθινή νηστεία γίνεται αθόρυβα, ανεπιτήδευτα, χωρίς επίδειξη. Οπωσδήποτε μέσα σε μία οικογένεια θα γίνει αντιληπτός αυτός που θέλει να νηστεύει, αλλά αυτό διαφέρει από το να θέλουμε να προκαλούμε και να αναζητούμε την δόξα των ανθρώπων. Παρομοίως διδάσκει ο Κύριος να γίνεται η προσευχή. Όταν προσεύχεσαι, λέει, μη μιμείσαι τους υποκριτές, που θέλουν να στέκονται σε περίοπτη θέση για να αποσπάσουν των έπαινο των ανθρώπων. Εσύ «είσελθε εις το ταμείον σου», στο ιδιαίτερο δωμάτιο σου και εκεί προσευχήσου στον Θεό μακριά από τα μάτια των ανθρώπων. Διότι εκείνοι μεν επισύροντας τους επαίνους θα λάβουν τον μισθό τους από τους ανθρώπους, εσύ όμως θα αποκομίσεις πλούσια την ευλογία του Θεού.
Και ελεημοσύνη το ίδιο αθόρυβα και ταπεινά πρέπει να προσφέρεται. Τόσο κρυφά, ώστε ούτε συ ο ίδιος να μη θυμάσαι το καλό που κάνεις σε κάποιον: «μη γνώτω η αριστερά σου τί ποιεί η δεξιά σου». Έτσι καλλιεργείται κάθε αληθινή και γνήσια αρετή «εν τω κρυπτώ».
Για ποιο λόγο, όμως, να διατηρήσουμε κρυμμένο τον αγώνα για την αρετή; Για να την ασφαλίσουμε στην ταπείνωση. Ο πιστός που καλλιεργεί τις αγίες αρετές κινδυνεύει από κενοδοξία. Την ομοιάζει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος με τα μυρμήγκια στο αλώνι, που είναι μεν μικρά, αλλά απειλούν να κλέψουν αθόρυβα όλο τον καρπό του γεωργού. Ο θείος Διδάσκαλος αποδοκιμάζει κατηγορηματικά τα καλά έργα που γίνονται «προς το θεαθήναι τοις ανθρώποις», διότι είναι καθαρός φαρισαϊσμός. Αντίθετα, η ευλογημένη ταπείνωση ελκύει την χάρη του Θεού και έτσι ασφαλίζει τον θησαυρό της ψυχής κάτω από την θεϊκή προστασία.
Τι μεγαλείο μπορεί να κρύβει ένας άνθρωπος «εν τω κρυπτώ»! Να προσεύχεται, να ζει με εγκράτεια, να επισκέπτεται ασθενείς, να προσφέρει ελεημοσύνη και οι άλλοι να μην παίρνουν είδηση. Όταν ο Χριστός έλθει για να κρίνει τον κόσμο, τότε θα αποκαλυφθούν αναρίθμητα τέτοια παραδείγματα. Μόνο αν καλλιεργήσουμε την ενάρετη ζωή μας «εν τω κρυπτώ», θα μπορέσουμε να ακούσουμε την φωνή του Κυρίου που μας υπόσχεται: και «ο πατήρ σου ο βλέπων εν τω κρυπτώ αποδώσει σοι εν τω φανερώ».
ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ Φ.Ν.Θ., ιερομόναχος Σίλας Καραβελίδης
