Στην αυριανή ευαγγελική περικοπή ξεχωρίζει το πρόσωπο του Ζακχαίου. Ο Ζακχαίος ήταν αρχιτελώνης στο επάγγελμα, δηλαδή φοροεισπράκτορας. Ένα επάγγελμα ταυτισμένο με την απάτη, την αδικία και την εκμετάλλευση. Οι αρχιτελώνες, την εποχή εκείνη, είχαν την υποχρέωση συγκεντρώσεως των φόρων. Με διάφορους θεμιτούς και αθέμιτους τρόπους επιχειρούσαν να πλουτίζουν εις βάρος των πτωχών. Έτσι και ο Ζακχαίος πλούτισε, απέκτησε πολλά υλικά αγαθά, εκμεταλλευόμενος συνανθρώπους του. Ο Ζακχαίος δεν ήταν άνθρωπος στον οποίο έτρεφαν εκτίμηση, αγάπη, σεβασμό.
Όμως κάτι αλλάζει μέσα του, λαχταρά να συναντήσει τον Χριστό, αφού έχει μάθει γι Αυτόν και εν τέλει ομολογεί τις αμαρτίες του σε Εκείνον που γνωρίζει ότι μόνο Εκείνος δίδει την σωτηρία. Το σημαντικότερο νόημα της περικοπής εστιάζεται στο σωτηριολογικό μέρος της. Δηλαδή, στην έμπρακτη και συνειδητή μετάνοια του Ζακχαίου και στην επιβεβαίωση της σωτηρίας του από τον Ιησού μέσα στην οικία του. Αυτός ο αμαρτωλός και άγευστος από θρησκευτικά συναισθήματα άνθρωπος, βιώνει την παρουσία του Χριστού και συνάμα την σωτηρία του.
Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί τι κρύβει μέσα του ο κάθε άνθρωπος. Όλοι μας, δυστυχώς, κατακρίνουμε ανθρώπους, παρασυρόμαστε από την εγωπάθειά μας, γνωρίζοντας πράγματα άσχημα γι αυτούς, είτε αφορούν την ηθική τους υπόσταση, είτε αφορούν πράξεις και ενέργειές τους. Στην ζωή όμως, αυτούς που κατακρίνουμε, δεν γνωρίζουμε αν έστω και την ύστατη στιγμή έχουν επιστρέψει στον Θεό, ενώ ταυτόχρονα εμείς κινδυνεύουμε να οδηγηθούμε στην δυστυχία και φαινόμαστε αποτυχημένοι στα μάτια του Θεού. Στο έρεβος του Άδου μπορεί να ήταν μέχρι εκείνη την στιγμή ο Ζακχαίος, αλλά ο Χριστός του δίνει το έναυσμα για την συνειδητή μετάνοιά του.
Το ίδιο έπρατταν και οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι της εποχής του Χριστού. Ζούσαν στον εγωισμό τους, στην οχυρωμένη θρησκεία τους και καθιέρωσαν αυτήν ως μία αποκλειστική βελτίωση της ηθικής φύσης του ανθρώπου, σαν μία θρησκεία προσωπικών συμφερόντων και αντιλήψεων. Βλέπουμε, όμως, ότι ο Χριστός ανατρέπει το καθιερωμένο, διότι συνάντηση Χριστού και ανθρώπου σημαίνει μετάνοια για τον πρότερο αμαρτωλό βίο και επιστροφή. Σημαίνει αλλαγή πορείας προς το καλύτερο, προς το θετικότερο. Αυτό ζει ο Ζακχαίος και αυτό καλούμαστε να ζήσουμε όλοι. Την μεταστροφή προς το καλό, προς το ψυχωφελές και όχι προς το άγευστο και πικρό που είναι ο αμαρτωλός εαυτός μας.
ΕΚ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ Φ.Ν.Θ., αρχιμανδρίτης Παντελεήμων Σάββας
